Büyük İskender: Efsaneler ve Gerçekler

Büyük İskender: Efsaneler ve Gerçekler

Büyük İskender, yalnızca 32 yıllık ömrüne sığdırdığı fetihlerle tarihe geçti. Makedonya’dan yola çıkarak Pers İmparatorluğu’nu yıktı, Hindistan’a kadar ilerledi ve tarihin en büyük imparatorluklarından birini kurdu. Ancak onun hakkında anlatılan birçok hikâye gerçeği tam olarak yansıtmıyor. İskender’in gerçekten kim olduğunu anlamak için mitler ile gerçekleri ayıralım.

İskender Gerçekten Yenilmez Miydi?

İskender’in savaş meydanlarında hiç kaybetmediği doğrudur. Granikos (M.Ö. 334), Issos (M.Ö. 333) ve Gaugamela (M.Ö. 331) savaşlarında büyük Pers ordularını bozguna uğrattı. Ancak bu onun mutlak anlamda yenilmez olduğu anlamına gelmez.

• Gedrosya Çölü Felaketi: Hindistan seferinden dönerken, ordusunu Pers topraklarına götürmek için Gedrosya Çölü’nden geçmeyi seçti. Susuzluk ve açlık yüzünden askerlerinin büyük bir kısmı burada hayatını kaybetti.

• Hindistan’daki Direniş: Hindistan’da Poros’a karşı kazandığı savaş (M.Ö. 326) büyük bir zaferdi, ancak İskender’in askerleri daha fazla doğuya gitmek istemedi. Askerlerinin isyanı yüzünden seferini tamamlayamadan geri dönmek zorunda kaldı.

Yani, savaşlarda doğrudan kaybetmemiş olsa da, stratejik olarak yanlış kararlar verdiği ve mutlak anlamda yenilmez olmadığı söylenebilir.

Gerçekten Tanrı Olduğuna İnanıyor Muydu?

İskender’in kendisini tanrı olarak gördüğüne dair iddialar, özellikle Mısır ve Pers geleneklerinden kaynaklanır. Mısır’a girdiğinde halk onu Firavun ilan etti ve tanrı Amun’un oğlu olarak kabul etti. Pers topraklarında ise kralların tanrısal bir statüsü olduğuna inanılıyordu.

Ancak İskender’in gerçekten kendini tanrı olarak görüp görmediği tartışmalıdır. O dönemde hükümdarların kutsal bir statüye sahip olması yaygındı ve İskender de bunu politik bir araç olarak kullanmış olabilir. Yani, kendisini tanrı gibi göstermek, yönetimindeki farklı kültürleri kontrol etmenin bir yolu olabilir.

İskender Zehirlenerek mi Öldü?

Büyük İskender’in ölüm nedeni hâlâ kesin olarak bilinmiyor. M.Ö. 323 yılında Babil’de, aniden hastalanarak hayatını kaybetti. En çok kabul gören teoriler şunlardır:

• Sıtma veya Tifo: O dönemde Babil’de salgın hastalıklar vardı ve İskender de bunlardan birine yakalanmış olabilir.

• Zehirlenme: Bazı tarihçiler, İskender’in rakipleri tarafından yavaş etki eden bir zehirle öldürüldüğünü öne sürüyor. Ancak kesin bir kanıt yok.

• Otoimmün Hastalık: Son araştırmalar, İskender’in Guillain-Barré sendromu gibi bir hastalık nedeniyle öldüğünü de öne sürüyor.

Onun ölümünün ardındaki sır, tarihçiler arasında hâlâ tartışmalı bir konu. Ancak ani ve uzun süren bir hastalık dönemi geçirdiği kesin.

Büyük İskender’in Mirası Ne Oldu?

İskender öldüğünde ardında devasa bir imparatorluk bırakmıştı. Ancak bu imparatorluk, generalleri (Diadokhlar) arasında bölündü ve uzun vadede devam edemedi. Yine de İskender’in mirası şunları kapsıyordu:

• Helenistik Kültür: Batı ve Doğu kültürlerinin kaynaşmasına neden oldu. Yunan kültürü, Mısır, Pers ve Hint kültürleriyle etkileşime girdi.

• Büyük Şehirler: İskender’in kurduğu İskenderiye gibi şehirler, yüzyıllarca önemli bilim ve kültür merkezleri oldu.

• Askeri Taktikler: İskender’in kullandığı savaş teknikleri, Roma İmparatorluğu da dâhil olmak üzere sonraki uygarlıklar tarafından benimsendi.

Sonuç

Büyük İskender, tarihin en büyük askeri liderlerinden biri olmasına rağmen, hakkında anlatılan bazı efsaneler gerçeği tam olarak yansıtmaz. Hiç kaybetmemiş olsa da stratejik hatalar yapmış, kendini tanrı gibi gösterse de bunu siyasi bir amaçla kullanmış ve ölümü hâlâ gizemini koruyan bir olay olarak kalmıştır. Ancak onun fetihleri ve bıraktığı kültürel miras, tarihin akışını değiştiren olaylardan biri olmuştur.